آیا کاهش وزن ناگهانی خطرناک است؟
کاهش وزن ناگهانی نشانه‌ای از تغییرات گسترده در میزان عضله و چربی بدن است و به‌دلایل مختلفی ایجاد میشود. این مسئله می‌تواند نگرانی‌های بسیاری را برای بیمار به وجود آورد؛ به همین دلیل، داشتن اطلاعات کامل درباره این عارضه به فرد کمک می‌کند تا درصورت وجود مشکل، به‌موقع برای درمان اقدام کند.
کاهش وزن ناگهانی چیست؟
کاهش وزن ناگهانی به از دست دادن میزان زیادی از وزن بدن در مدت‌زمانی کوتاه گفته میشود که ممکن است عمدی یا غیرعمدی باشد. این مورد می‌تواند در اثر کاهش مقدار چربی بدن یا ماهیچه آن باشد که در هر 2 صورت برای بدن مشکلاتی را به وجود خواهد آورد.
زمانی این موضوع نگران‌کننده است که فرد هیچ توجیهی برای از دست دادن وزنش نداشته باشد. این مسئله ناشی از وجود یک بیماری یا اختلال حاد در بدن بوده و توجه به آن ضروری است. اگر می‌خواهید درباره کاهش وزن بیشتر بدانید ، با پزشک متخصص تغذیه مشورت کنید.
علت کاهش وزن ناگهانی
یکی از علل از دست دادن وزن ناگهانی، استفاده از رژیم‌های لاغری غیراستاندارد است. گاهی اوقات کسانی که اضافه وزن دارند، دست به رژیم‌های طاقت‌فرسا و فعالیت بدنی سنگین می‌زنند تا وزنشان را به نقطه‌ای ایده‌آل برسانند؛ اما این مسئله علاوه‌بر نداشتن نتیجه قطعی، فرد را با مشکلات جسمی و روحی مواجه می‌کند.
در برخی موارد، فرد رژیم لاغری خاصی را دنبال نمی‌کند و تغییری هم در وضعیت تغذیه و اشتهای خود نمی‌بیند؛ اما پی می‌برد که مقدار نامعقولی از وزنش در بازه زمانی کوتاهی کم شده است. این موضوع به علت‌های مختلفی به‌وجود می‌آید.
التهاب روده
التهاب روده (Inflammatory Bowel Disease) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است که مشکلات مزمنی را در لوله گوارش فرد ایجاد می‌کند. در نتیجه این عارضه، بیمار دچار اختلالاتی مانند کرون، کولیت میکروسکوپی و کولیت اولسراتیو میشود.
التهاب روده بدن را وادار می‌کند تا به‌صورت پیوسته انرژی مصرف کرده و شرایط کاتابولیک را به‌وجود آورد؛ در نتیجه، 2 هورمون گرلین و لپتین که در کنترل سیری و گرسنگی نقش دارند، نمی‌توانند به‌شکل درستی فعالیت کنند و اشتهای بیمار کم میشود. این مسئله به کاهش انرژی دریافتی و از دست دادن وزن بدن منجر خواهد شد.
از علائم IBD، می‌توان به اسهال، نفخ، مدفوع خونی، درد شکم و درد معده اشاره کرد. نشانه‌های دیگری مانند تب، خستگی، درد مفصلی، اختلالات بینایی و عرق شبانه نیز در برخی از بیماران ممکن است دیده شود.
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید، با افزایش سوخت‌وساز بدن در کاهش وزن سریع بیمار موثر است. غده تیروئید با ترشح هورمون‌های خود، میزان انرژی دریافتی سلول‌های بدن را تعیین می‌کند. با افزایش مقدار این هورمون‌ها، بدن به انرژی بیشتری نیاز خواهد داشت و برای تامین این نیاز، از منابعی مانند چربی و ماهیچه استفاده خواهد کرد؛ در نتیجه، وزن فرد کاهش می‌یابد.
علاوه‌بر لاغر شدن، ممکن است بیمار مشکلاتی مانند کم‌خوابی یا گرگرفتگی نیز داشته باشد. تحریک‌پذیری، ضعف ماهیچه‌های بدن و ریزش مو از نشانه‌های دیگر این بیماری هستند.
بیماری سلیاک
سلیاک (Coeliac) بیماری خودایمنی است که منشا ژنتیکی دارد و در آن فرد به غذاهای گلوتن‌دار، مانند گندم و جو، حساس است. پس از مصرف گلوتن، سلول‌های مخاطی روده توسط اجزای دستگاه ایمنی از بین می‌روند و سطح جذب مواد غذایی با کاهش شدیدی مواجه میشود. همین امر سبب کاهش تولید انرژی در بدن شده و وزن به‌شکل سریع و غیرعادی کاهش خواهد یافت.
افراد مبتلا به سلیاک ممکن است با مشکلاتی از قبیل کم‌خونی، اسهال، اختلالات رشد، بی‌حالی، زخم دهانی و ریزش مو مواجه شوند. این بیماری می‌تواند سبب التهاب‌های مزمن در دستگاه گوارش و سقط جنین نیز شود.
افسردگی
افسردگی اگرچه یک مشکل روانی است، اما در عملکرد طبیعی بدن نیز اختلالاتی ایجاد می‌کند. یکی از عوارض این بیماری، کاهش اشتها است که در زمان کوتاهی، منجر به کم شدن وزن بیمار میشود. در این حالت، فرد تمایلی به غذا خوردن نشان نمی‌دهد و حتی از تغییرات جسمی خود نیز آگاه نیست.
پانکراتیت
آنزیم‌های تولیدشده در پانکراس در روند گوارش نقش کلیدی دارند. التهاب این اندام را پانکراتیت می‌نامند که منجر به کاهش آنزیم‌های اساسی در روده باریک میشود. در اثر این اتفاق، مواد غذایی به‌شکل مناسبی هضم نمی‌شوند و مقدار جذبشان پایین خواهد آمد.
علائمی مانند اسهال، مدفوع غیرعادی و چرب، تهوع و معده درد در کنار لاغر شدن ناگهانی، احتمال وجود پانکراتیت در بدن را بالا می‌برد.
چه مقدار کاهش وزن خطرناک است؟
هر مقدار کم شدن وزنی، علامت خطر محسوب نمی‌شود. در رژیم‌های غذایی متعادل برای افراد مبتلا به چاقی، فرد هفته‌ای 500 گرم تا یک کیلوگرم کم می‌کند؛ اما اگر این میزان افزایش در همین مدت بیشتر شود، ممکن است مشکلات بسیاری برای بدن به وجود آید.
زمانی که بدن شما در مدت یک سال، بیش از 5درصد وزنش را از دست بدهد، احتمال دارد که در فرایند تولید و مصرف انرژی با مشکل مواجه شده باشد. افراد سالمند یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای، باید وزن خود را با دقت بیشتری کنترل کنند تا تغییرات غیرطبیعی را هرچه سریع‌تر به پزشک خود اطلاع دهند.
عوارض کاهش وزن ناگهانی
از دست دادن سریع وزن، به‌دلیل ایجاد تغییرات سریع در میزان انرژی ذخیره بدن، می‌تواند مشکلات فراوانی را برای فرد ایجاد کند. این عوارض عبارت‌اند از:
- ریزش مو : با از دست دادن مقدار زیادی از منابع چربی و ماهیچه بدن، میزان مواد مغذی و معدنی در دسترس سلول‌ها نیز کاهش می‌یابد؛ در نتیجه استحکام ریشه موها کاهش یافته و دچار ریزش شدیدی می‌شوند.
- تضعیف سیستم ایمنی : با کاهش چربی‌های بدن به‌عنوان ذخیره انرژی، سلول‌ها ناچار هستند از پروتئین‌ها برای تولید انرژی استفاده کنند. پروتئین نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارند؛ در نتیجه ایمنی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا کاهش خواهد یافت.
سردرد، خستگی و ضعف، سرگیجه، اختلالات گوارشی، نامنظم شدن عادت ماهانه و کاهش بافت عضلانی بدن از دیگر عوارض لاغر شدن سریع هستند.
جمع‌بندی
کاهش وزن ناگهانی ممکن است علامت یک خطر جدی برای سلامتی باشد. خود این مشکل نیز می‌تواند اختلالات دیگری در بخش‌های مختلف بدن ایجاد کند. همین مسئله سبب شده تا بسیاری از متخصصین توصیه کنند افراد وزن خود را به‌طور منظم کنترل کرده و به تغییرات آن حساس باشند.
در سایت دکترتو، مطالب بسیاری وجود دارند که اطلاعات پزشکی را به‌شکلی جامع و قابل فهم برای شما توضیح می‌دهند؛ همچنین در این سایت می‌توانید از پزشکان متخصص درباره هر بیماری سوال بپرسید و مشکلات خود را با آن‌ها در میان بگذارید.