شب گذشته یعنی یکشنبه شب شانزدهم شهریور، بعد از هفت سال شاهد ماه گرفتگی کامل در کشورمان بودیم که در سراسر آسیا و بخش‌هایی از اروپا و آفریقا قابل مشاهده بود. از نظر علمی، ماه گرفتگی هنگامی است که خورشید، زمین و ماه در یک راستا قرار می‌گیرند؛ یعنی زمین دقیقا بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد و در نتیجه، سایه کامل آن بر روی ماه می‌افتد. در ماه‌گرفتگی نور خورشید از جو زمین عبور می‌کند و نور آبیِ آن به علت طول موج کوتاه، در جو پراکنده می‌شود و فقط نور قرمز با طول موج بلند از جو گذشته و روی ماه می‌تابد، همین مسئله باعث می‌شود ماه قرمز به نظر برسد.
به گزارش «ساینس آلرت» مردم آسیا در بهترین موقعیت برای دیدن ماه گرفتگی کامل یکشنبه بودند که در حاشیه شرقی قاره آفریقا و همچنین در غرب استرالیا نیز قابل مشاهده بود.
ستاره‌شناسان در اروپا و آفریقا نیز فرصت کوتاهی برای دیدن یک ماه گرفتگی جزئی درست هنگام طلوع ماه در اوایل شب داشتند؛ اما قاره آمریکا این فرصت را از دست داد.
این ماه گرفتگی صحنه‌های زیبایی را رقم زد که از سوی بسیاری از رسانه‌ها در منطقه و جهان تصاویر آن منتشر شد. اما در کنار آن رسانه‌هایی بودند که نگرانی‌های مردم پیرامون تاثیر ماه گرفتگی بر سلامتی انسان را بازتاب دادند و تلاش کردن از میزان این نگرانی کم کنند.
با پیگیری این گزارش‌ها متوجه می‌شویم دغدغه تاثیر چنین پدیده‌های نجومی بر سلامتی جسمی و روانی افراد تنها به ایران محدود نمی‌شود. در این زمینه به عنوان مثال وبسایت الجزیره در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته است. نویسنده این گزارش می‌گوید مطالعات علمی مدرن تأکید می‌کنند که این باور‌ها هیچ پایه‌ای در فیزیک ندارند. از نظر فیزیک محض، ماه‌گرفتگی هیچ تغییری در تابشِ دریافتی از ماه ایجاد نمی‌کند و هیچ تأثیر مستقیمی بر زمین یا بدن انسان ندارد. تنها تفاوت این است که ماه برای چند ساعت در سایه زمین قرار می‌گیرد و نور طبیعی‌اش مسدود می‌شود.
از نظر بیولوژیکی نیز، هیچ شواهد قطعی وجود ندارد که نشان دهد ماه‌گرفتگی باعث تغییر در هورمون‌های بدن، اختلال در خواب یا تغییرات خلقی می‌شود و اگر تأثیری هم دیده شود، احتمالا به علت بیدار ماندن برای تماشای این پدیده یا اضطراب ناشی از باور‌های عامیانه است و نه به خاطر خودِ ماه‌گرفتگی.
در ادامه گزارش به بررسی تاثیر ماه به طور کلی پرداخته شده است:
پیش از این، پژوهش‌هایی در مورد این ادعا با عنوان «اثر ماه» انجام شده است که بررسی تاثیر ماه کامل، صرف نظر از اینکه در حالت خسوف باشد یا نباشد، بر افراد تمرکز کرده‌اند. به عنوان مثال، پژوهشگران دانشگاه نورث وسترن آمریکا نرخ پذیرش بیماران در بیمارستان در طول سال (۱۵۰ هزار مورد) را بررسی کردند و هیچ تأثیری از ماه کامل دراین خصوص نیافتند. در سال ۲۰۱۹، پژوهشگرانی از سوئیس و آمریکا داده‌های مربوط به ۱۷،۹۶۶ فرد تحت درمان در ۱۵ بخش روانپزشکی مختلف را در یک دوره ۱۰ ساله تجزیه و تحلیل کردند. این پژوهش که در هفته‌نامه پزشکی سوئیس منتشر شد، هیچ مدرکی مبنی بر افزایش پرخاشگری در طول ماه کامل پیدا نکرد.
علاوه بر آنچه در این گزارش الجزیره آمده است به جستجوی بیشتر در میان پژوهش‌های انجام شده در این زمینه پرداختیم. به عنوان مثال پژوهش انجام شده در سال ۲۰۱۵ از سوی دکتر «ژان لوک مارگو»، استاد دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس نشان می‌دهد هیچ مدرکی دال بر تأثیر ماه بر میزان بستری شدن در بیمارستان یا میزان تولد وجود ندارد.
در گزارش دیگری، آناتک به موضوع ترس مادران باردار از مشاهده ماه‌گرفتگی و ابتلای فرزندانشان به ماه گرفتگی پوستی پرداخته است. در این گزارش که عنوان آن «ماه گرفتگی پوستی؛ ردی که ژن‌ها بر تن میگذارند» آمده است: ماه‌گرفتگی پوستی (Birthmark) یعنی یک تغییر ظاهری روی پوست که از بدو تولد یا خیلی زود بعد از آن دیده می‌شود. دلیلش یا تغییر در رگ‌های خونی همان بخش از پوست، یا تغییر در سلول‌های رنگ‌ساز یعنی «ملانوسیت‌ها» (Melanocytes) است. به همین خاطر است که بعضی لکه‌ها قرمز یا صورتی‌اند و بعضی قهوه‌ای یا تیره.
به گفته کاظم کوکرم، سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران در مصاحبه با «آناتک» حدود شش ماه بعد در دوازدهم اسفند یک ماه گرفتگی کلی دیگر در جهان اتفاق می‌افتد که از ایران به خوبی دیده نمی‌شود و فقط بخش‌های مختصری از آن را می‌توانیم در شرق کشور ببینیم. ماه‌گرفتگی کلی بعدی که تمام مراحلش از ایران به‌خوبی دیده بشود در ۱۱ دی ۱۴۰۷ رخ خواهد داد.
این دو رویداد نجومی پیش‌رو چه بسا فرصتی است تا به دور از این نگرانی‌ها فقط از زیبایی‌های ماه گرفتگی بهره ببریم.
انتهای پیام/